کبد چرب

کبدچرب غیر الکلی بیماری است که یر اثر تجمع چربی در سلولهای کبد به وجود می آید و در افراد چاق و افرادی که دچار اختالل در متابولیسم بدن هستند و چربی و قند خونشان بالاست، بیشتر دیده میشود.  البته فردی که به آن مبتلا میشود، زمینه ژنتیکی هم دارد در این بیماری تری گلیسیریدی که در سلولها تجمع یافته از سلولهای کبدی خارج نمیشود و وقتی به تدریج در سلولهای کبدی جمع میشود، اصطالحاً میگویند فرد دچار کبدچرب غیرالکلی شده است.  با بروز استرس یا بیماریهای جزئی که بر سیستم ایمنی بدن تاثیر میگذارد، سلولهایی که دچار تجمع چربی شده اند، ملتهب میشوند و فاز دوم بیماری به شکل هپاتیت چرب غیرالکلی بروز میکند تا این مرحله کبدچرب قابل درمان است اما در صورتی که فرد متوجه نشود یا پیگیر درمان نباشد، وارد مرحله سیروز و بدخیمی های کبدی میشود که درمان ندارد زیرا در این مرحله سلولهای کبدی تخریب شده و راهی جز پیوند کبد باقی نمیماند.

متأسفانه یکی از مشکلات کبد چرب این است که نشانه خاصی ندارد و فقط با انجام آزمایش یا سونوگرافی و فایبرواسکن می توان این بیماری را تشخیص داد البته برخی علائم در بیماران مبتلا ممکن است وجود داشته باشد است که از جمله آن خستگی و درد در ناحیه سمت راست شکم است. کبد چرب مختص سن یا جنس خاصی نیست و حتی در کودکان، به خصوص آنهایی که مشکلات متابولیکی دارند، دیده می شود البته هرچه سن بالاتر رود، چون مشکلات متابولیک افزایش پیدا میکند، احتمال بروز این بیماری بیشتر میشود. 70درصد افراد دچار کبدچرب به اضافه وزن و چاقی مبتلا هستند و سابقه قند و چربی خون بالا دارند. رژیم غذایی ناسالم به خصوص مصرف زیاد چربیهای اشباع و قندهای ساده و فعالیت بدنی کم از عوامل ابتلا به کبد چرب است.

افراد مبتلا به کبد چرب در صورتیکه  مقدار زیادی از مواد غذایی  را در یک وعده مصرف کنند، تمام مواد غذایی مصرف شده  در کبد به تری گلیسیرید تبدیل میشود کبد این بیماران در آزاد کردن تری گلیسیرید از بافت کبدی و انتقال آن به سایر بافتها مشکل دارد  به همین دلیل  مشکل آنها بیشتر می شود. از اینرو  مبتلایان به کبد چرب باید 6 وعده غذایی داشته باشند و در هر وعده میزان کالری دریافتی شان محدود باشد

کبد چرب درمان دارویی قطعی ندارد تغییر در شیوه زندگی، درمان اصلی و پیشگیرانه این بیماری است. فردی که به چاقی مبتلاست، با  کاهش وزن بهتر می شود فرد مبتلا باید به متخصص تغذیه مراجعه کند و با رعایت رژیم غذایی خاصی  بهبود یابد تا بیماری اش وارد مرحله 2 و 3نشود.

میزان کربوهیدرات به خصوص کربوهیدراتهای ساده مانند قند وشکر و شیرینی و چربی، به خصوص چربیهای اشباع، باید در رژیم این افراد کم شود مبتلایان  به این بیماری بهتر است برای پخت و پز از چربیهای غیراشباع مانند روغنهای مایع و گیاهی مثل روغن زیتون،... استفاده کنند؛ چربی گوشت را چه قرمز چه سفیدو بگیرند و ترجیحا در هفته بیش از 2 بار گوشت قرمز نخورند و مصرف فیبر را افزایش دهند .فیبر در انواع سبزی، سبوس و غلات به وفور یافت میشود مصرف سبزیها وغلات سبوس دار برای این بیماران آزاد است میوه ها گرچه فیبر دارند اما چون حاوی قند فراوانی هستند، باید به میزان محدود (حداکثر 3 واحد ) ودر دفعات مصرف نماید یعنی بیمار مبتلا  به کبدچرب نمیتواند 3 میوه را یکباره مصرف نماید موادغذایی با خواص ضدالتهابی مثل روغن ماهی و سیاهدانه نیز بهتر است در برنامه غذایی این افراد گنجانده شود. غذاهای سرخ کرده برای این افراد مناسب نیست و بهتر است مواد غذایی آب پز یا بخارپز بخورند.

ورزش و تحرک بدنی برای مبتلایان به کبد چرب ضروری است و حتماً باید روزانه 30 دقیقه تا یک ساعت در روز ورزش کنند به کمک فعالیت بدنی  چربی کمتری در سلولهای کبد ذخیره میشود

افراد مبتلا به این بیماری برای پایین آوردن چربی و قندخون باید دارو مصرف کنند مصرف مکملهایی مثل روغن ماهی، پروبیوتیک ها ، بزرک وسیاهدانه (به میزان حداکثر 2گرم در روز) که خواص ضدالتهابی دارد نیز برای پیشگیری از پیشرفت بیماری کمک کننده است.

آزیتا حکمت دوست

عضو هیئت علمی دانشکده علوم تغذیه وصنایع غذایی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی