مقدمه

کلیه های ما وظیفه بسیار مهمی در بدن بر عهده دارند که آن تصفیه خون از مواد زائد و دفع آن‌ها از ادرار است. از اینرو آسیب به این عضو با خطرات جدی تهدیدکننده سلامت همراه خواهد بود. به منظور بهبود سطح آگاهی همگانی مردم سراسر جهان از این امر مهم به ویژه روش‌های حفظ سلامت کلیه‌ها و پیشگیری از بروز بیماری‌های مرتبط با آن، هر سال روز جهانی کلیه در روز 10 مارس برابر با 19 اسفندماه در سراسر جهان گرامی داشته می‌شود.

شایان ذکر است بیماری مزمن کلیوی (CKD[1]) بیماری شایع و مضری است؛ بدین معنی که از هر 10 فرد بزرگسال در سراسر جهان 1 نفر به آن مبتلا است و در صورت عدم درمان، می‌تواند منجر به مرگ شود. در حالی که تشخیص زودهنگام و مدیریت مناسب بیماری می‌تواند برای کمک به پیشگیری از عوارض و مرگ و میر ناشی از آن موثر باشد و موجب بهبود اثربخشی هزینه و بقای بیمار شود. در حال حاضر متأسفانه مرگ و میر ناشی از بیماری کلیوی سالانه همچنان رو به افزایش است و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2040 پنجمین علت مرگ و میر در جهان باشد.

دلیل عدم تشخیص بهنگام و مدیریت صحیح چیست؟

شایان ذکر است در خصوص موارد مرتبط با تشخیص و مدیریت بیماری‌های کلیوی همواره یک شکاف آگاهی مداوم در مورد بیماری مزمن کلیه وجود دارد، شکافی که در تمام سطوح مراقبت‌های بهداشتی قابل مشاهده است. در زیر مواردی از این شکاف آگاهی در سطوح مختلف آورده می‌شود:

-       در سطح جامعه، موانع موجود برای درک بهتر از اهمیت سلامت کلیه‌ها شامل پیچیدگی اطلاعات موجود، سطح پائین آگاهی پایه افراد، سواد بهداشتی محدود، دسترسی ناکافی به اطلاعات درباره  CKDو عدم آمادگی برای یادگیری می‌شود.

-       در سطح کارکنان مراقبت‌های بهداشتی، مانع دیگر عدم اطمینان از ارتقاء سطح آگاهی و آموزش مستمر و متمرکز پزشکان است، زیرا آنها مسئول وضعیت پزشکی بیماران هستند.

-       در سطح سیاستگزاران بهداشت و سلامت عمومی، باید گفت با وجود اینکه CKD  یک تهدید جهانی برای بهداشت و سلامت عمومی است، اما معمولاً به اندازه سایر بیماریهای غیرواگیر مورد توجه قرار نمی‌گیرد. زیرا در برنامه‌های بهداشت و سلامت تمرکز دولت‌ها بیشتر بر چهار بیماری قلبی-عروقی، سرطان، دیابت و بیماری‌های مزمن تنفسی است.

راهکارهای رفع شکاف آگاهی درخصوص مسائل مرتبط با بهداشت و سلامت کلیه‌ها چیست؟

از آنجائیکه وجود شکاف آگاهی، تلاش برای مقابله با بیماری کلیوی را خنثی می‌کند و منجر به افزایش مرگ و میر ناشی از آن می‌شود،‌ ارتقاء سطح آگاهی از طریق آموزش در همه سطوح راهکار موثری در جهت رفع آن خواهد بود. از اینرو ستاد بزرگداشت روز جهانی کلیه خواستار این است که همه مردم در سراسر جهان نه تنها از بیماری کلیوی آگاهی کافی داشته باشند، بلکه اقدامات بهداشتی لازم برای بررسی وضعیت سلامت کلیه‌ها را نیز بدانند. به عنوان مثال اینکه فشار خون آنها چقدر است و اهداف درمانی آن چه مواردی است. این امر همه ما را به نوعی در سراسر جهان دخیل می‌کند و شامل همه، از جمله پزشکان، دانشمندان، پرستاران و سایر ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی، بیماران، مدیران، کارشناسان بهداشت و درمان، دولتمردان، سازمان‌های مرتبط و بنیادهای حمایتی می‌شود.

در این زمینه لازم است همه ما از روش‌هایی که می‌تواند موجب توجه بیشتر به امر بهداشت و سلامت کلیه‌ها و پیشگیری و درمان مناسب بیماریهای کلیوی شود، آگاه باشیم تا از نتایج آن در تصمیم‌های دولتمردان در جهت تأمین امکانات برای بیماران و تخصیص بودجه برای مراقبت‌های بهداشتی، بهره‌مند شویم. در زیر نمونه‌هایی از این دست آورده می‌شود:

v      تشویق مردم به داشتن رژیم غذایی و شیوه زندگی سالم و تأمین امکانات لازم شامل دسترسی به آب سالم بهداشتی، ورزش، مواد غذایی سالم و کنترل مصرف دخانیات، حفظ عملکرد طولانی‌تر کلیه‌ها در افراد مبتلا به CKD و افزایش آگاهی عمومی از اهمیت نقش و سلامت کلیه‌ها در بدن

v      گسترش آموزش بیماران کلیوی شامل ارائه توصیه‌های عملی در مورد رژیم غذایی و سبک زندگی سالم برای توانمندسازی بیماران و مراقبین آنها؛ همچنین تأمین ساز و کارهای حمایتی از بیماران برای حصول نتایج سلامتی‌بخش بهتر و دستیابی به اهداف زندگی مهم و پرمعنی برای افراد مبتلا به CKD نظیر بازگشت موثر به اجتماع و محل کار

v      به رسمیت شناختن حقوق بیماران و مراقبان آنها در مورد ارزیابی، درک و استفاده از اطلاعات بهداشت و سلامت مرتبط با بیماری مزمن کلیه

v      در خواست از ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی بیماری‌های کلیوی و سازمان‌های مرتبط با این بیماران درباره ارائه اطلاعات و آموزش‌های مربوط به CKD  با توجه به سطح سواد افراد

v      توجه ویژه و حمایت از پزشکان شاغل در بخش مراقبت‌های اولیه بهداشتی برای بهبود تشخیص و مدیریت بیماران مبتلا به CKD  در تمامی بخش‌ها از پیشگیری و تشخیص بهنگام CKD تا مراقبت‌های مربوط به نارسایی کلیوی

v      در اولویت قرار دادن ادغام CKD و برنامه پیشگیری از نارسایی کلیوی در برنامه‌های ملی بیماری‌های غیرواگیر و توجه به ضرورت آن برای ارائه خدمات جامع و یکپارچه برای تشخیص بهنگام و پیگیری مراقبت‌های کلیوی در سطح کشور

v      اطلاع رسانی صحیح به دولتمردان در مورد تأثیر بیماری کلیوی بر سلامت افراد و بار هزینه‌های سنگین آن بر سیستم‌ مراقبت‌های بهداشتی برای تشویق ایشان به اتخاذ تصمیم‌های صحیح و تخصیص منابع در جهت کاهش بار جهانی بیماری کلیوی و اطمینان از داشتن زندگی خوب با وجود بیماری کلیوی

"همیشه تندرست و شاد باشید"

تهیه‌کننده: مینا کاویانی

انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور